Ynghylch y prosiect

Kenya a Chymru

Mae’r prosiect Hynafiaid Da yn glwb artistiaid dan arweiniad pobl Dduon, sy'n gweithredu fel actifydd ac amharydd dros actifiaeth greadigol, gydweithredol, sydd wedi’i dad-drefedigaethu, sydd yn cael ei ariannu gan Banel Cynghori Is-Sahara a gan Gyngor Celfyddydau Cymru. Bydd y clwb artistiaid hwn yn archwilio newid hinsawdd a natur trwy lens rhyngwladol, ac yn canolbwyntio ar Gymru ac Affrica. Mae'r Argyfwng Hinsawdd yn tynnu sylw at anghydraddoldebau sydd eisoes yn bodoli:

Ôl-troed carbon pwerau’r Gorllewin ydy prif gyfrannwr newid hinsawdd.
Mae prynwriaeth yn y Gorllewin yn ffin ddiwylliannol ar gyfer newid ystyrlon.
Gwledydd y De Byd-eang sydd fwyaf dan fygythiad yn sgil newid hinsawdd.
Mae mudiadau natur yn bennaf dan arweiniad y Gorllewin, ac yn gweithredu o fewn normau a strwythurau diwylliannol y Gorllewin.
Mae newid hinsawdd yn effeithio’n andwyol ar gymunedau wedi’u hymyleiddio, sydd â’r adnoddau lleiaf i ymdopi.

Mae cymunedau diaspora yn teimlo effaith newid hinsawdd ar ddwy ongl: yng Nghymru ac ymhlith y cymunedau maen nhw'n dod ohonynt. Mae'n effeithio arnynt ar lefel ariannol ac emosiynol, wrth iddynt barhau i gefnogi teulu a ffrindiau dramor.

Rydym eisiau hawlio man canolog o ran gwrthsefyll yr Argyfwng Natur, gan ddefnyddio cymell tawel i feithrin gweithredu dad-drefedigaethol a chreadigol dan arweiniad pobl Dduon.
Dydy natur ddim yn symud ar hyd ffiniau cenedlaethol, mae'r argyfwng Hinsawdd a Natur yn effeithio ar bob rhywogaeth, o blanhigion ac anifeiliaid (gan gynnwys ni fel pobl) ar draws y byd. Byddwn yn gweithio gyda gwyddonwyr a phartneriaid i archwilio'r Argyfwng Natur byd-eang, yn lleol ac o fewn cyd-destun byd-eang.

Yr Hynafiaid Da yn 2025

Daeth y prosiect Hynafiaid Da ag artistiaid at ei gilydd i archwilio’r hinsawdd a natur trwy lens rhyngwladol, wedi’i dad-drefedigaethu, oedd yn canolbwyntio ar Gymru ac Affrica. Roedd y prosiect hwn, a oedd wedi’i wreiddio yn y Clwb Artistiaid dan arweiniad pobl Dduon, yn gweithredu fel actifydd dros actifiaeth greadigol, gydweithredol, sydd yn canolbwyntio ar leisiau a phrofiadau cymunedau wedi’u hymyleiddio.

Fe wnaeth y prosiect gryfhau’r perthnasoedd rhwng artistiaid a chymunedau ar draws cyfandiroedd, ac ysgogi dealltwriaeth ddyfnach o effeithiau diwylliannol ac ecolegol ecsbloetio tir hefyd. Fe wnaeth annog cyfranogwyr i ail-ddychmygu eu rôl fel Hynafiaid Da - unigolion sy'n gweithio'n weithredol tuag at amddiffyn y blaned ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol.
Gyda'i gilydd, daeth celf, actifiaeth, a chydweithio byd-eang yn adnoddau pwerus ar gyfer ysbrydoli gwytnwch, gweithredu, a chyfiawnder amgylcheddol.

Yr artistiaid

Paskaline Maiyo an artist is wearing a cream and orange shirt with orange trousers, she is looking down and smiling. She has blonde, short hair.

Paskaline Maiyo (Cheb Arts)

Mae Paskaline yn artist, yn actores ac yn fodel o Kenya, sydd bellach yn byw yng Nghaerdydd, ac mae hi’n defnyddio'r wyneb fel y prif ganfas i greu dyluniadau trawiadol gyda phaentiau corff a phaletau colur, ac yn troi popeth mae hi’n eu creu yn fynegiant pwerus o hunaniaeth, adrodd straeon, a diwylliant.

Jean Sam the artist is wearing a black suit, white shirt and black tie and is standing next to a man who e is speaking to.

Mfikela Jean Samuel

Mae Mfikela Jean Samuel yn artist cyfoes sydd wedi ennill nifer o wobrau, ac mae ei gwaith yn uno cyfandiroedd a diwylliannau. Ganwyd Mfikela yn Shisong-Kumbo, Camerŵn, ac erbyn hyn, mae’n byw yng Ngogledd Cymru yn y DU. Mae paentiadau acrylig lliwgar Mfikela yn cael eu hysbrydoli gan ei dreftadaeth Affricanaidd a'i brofiadau o Gymru, sy’n creu cymysgedd unigryw sy'n uniaethu â chynulleidfaoedd ar draws y byd.

A little girl is sitting infront of a canvas ans is painting an image, she is being helped by a man sat next to her.

Mukuru Art Collective

Mae Mukuru Art Collective wedi’i leoli yn Kenya, ac mae ganddo tua 40 o artistiaid semi-broffesiynol o dan dri deg oed. Mae wedi'i wreiddio’n ddwfn yn y gymuned leol, gyda'u gwaith da yn ymestyn y tu allan i'r artistiaid presennol, drwy redeg clwb plant blynyddol i blant. Mae'r clwb yn ymgysylltu â phlant lleol dan 16, ac yn dysgu celf iddynt bob penwythnos ac yn ystod gwyliau’r ysgol, fel ffordd o ymgysylltu gyda nhw mewm modd cynhyrchiol, heb oruchwyliaeth.

Two people are in a forest wearing boiler suits and red, black and whote tribal masks

DARCH

DARCH was formed by two artists in 2023, and is a collaboration practice supporting people to work through ancestral grief related to colonialism, displacement, environment and familial trauma. DARCH is grounded in finding creative ways to articulate care-centred practices for people of colour, with a politic grounded in solidarity and liberation. DARCH overlaps shared elements of their practices, namely rituals, shrine building, animism and ancestral honouring, and relationships to land through sound work, conversations and storytelling.

Three women and Sam Jean the artist are painting a mural on the wall of an office

Sut i fod yn Hynafwr Da

I fod yn Hynafwr Da, mae’n rhaid gwneud pethau da. Edrychwch ar ein hadnoddau i gael ysbrydoliaeth ar beth i’w ddarllen, gwylio, gwrando arno, creu, a sut y gallwch dreulio eich amser a’ch arian yn helpu i wneud y byd yn lle mwy teg a gwyrdd ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.

Adnoddau